Barcelona is de op één na grootste stad van Spanje. Het is de hoofdstad van de autonome regio (Comunidad) Catalonië, en ook van de provincie Barcelona en een van de belangrijkste culturele centra van Europa. De stad had in 2008 een inwonertal van 1.615.908 en een oppervlakte van 101,4 km2. In de metropool Barcelona, oftewel de stad zelf en haar voorsteden, wonen 4.856.579 mensen. In Spanje heeft alleen de hoofdstad Madrid meer inwoners.
Door de inwoners wordt de stad ook wel "Barna" genoemd, niet te verwarren met "Barça", dat voor voetbalclub FC Barcelona gebruikt wordt. Barcelona ligt aan de Middellandse Zee, aan de Costa del Maresme, in het noorden grenzend aan de Costa Brava, in het zuiden aan de Costa del Garraf.
De stad ligt op 160 kilometer afstand van de Pyreneeën.
Er bestaan verschillende theorieën over het ontstaan van Barcelona. Volgens een van deze zou de stad al 400 jaar voor de stichting van Rome door Hercules gegrondvest zijn. Later zou de Carthager Hamilcar Barkas, de vader van Hannibal, de stad in de 3e eeuw v.Chr. hebben uitgebreid en naar zichzelf, Barcino hebben vernoemd. Volgens de andere legende zou Hamilcar zelf de stad voor het eerst hebben gesticht.
Hoe dan ook, de eerste sporen van civilisatie in de omgeving van Barcelona stammen uit de periode van 2000-1500 voor Chr. Het eerste volk dat de plek waar nu de stad staat daadwerkelijk bewoonde, waren de "Layetanos", een Iberisch volk, in de 7e eeuw v.Chr. Gedurende de Tweede Punische oorlog werd de stad veroverd door de Carthagers, en in het jaar 218 voor Chr. door de Romeinen. De stad kreeg van hen de naam "Julia Augusta Paterna Faventia Barcino". Barcino werd gebruikt als een militair fort, in de 3e eeuw na Chr. woonden er ongeveer 6000 inwoners, maar het was slechts een van de vele vestigingen in de Romeinse route van Rome naar Cádiz. Ook was Barcelona niet eens de belangrijkste vestiging in de omgeving, die eer ging naar "Tarraco", het huidige Tarragona, toentertijd de hoofdstad van "Hispania Tarraconensis", een Romeinse provincie die het grootste deel van Spanje besloeg.
In de 5e eeuw werd "Barcino" bezet door de Visigoten, die er een belangrijk centrum voor handel en bestuur van maakten. In de 8e eeuw werd de stad veroverd door de Moren onder leiding van de Arabische koning "Al-Hurr". Een groot deel van de oorspronkelijke bevolking vluchtte in die tijd naar de Pyreneeën, waar kleine nederzettingen werden gesticht. In het jaar 801 kwam de stad in bezit van het Frankische rijk. In 985 werd een groot deel van de stad verwoest door zware aanvallen van de Arabische leider van het Kalifaat van Córdoba: "Almansur". Hij slaagde er overigens nooit in de stad te bezetten. Aan het einde van de 9e eeuw maakte Barcelona deel uit van het "Koninkrijk van Aragón" en werd begonnen aan de wederopbouw van de stad, onder leiding van "Graaf Borrell II". Onder zijn leiding groeide Barcelona uit tot een rijk en machtig graafschap, en in de 13e en 14e eeuw werd het een van de belangrijkste steden van het Mediterraans gebied, samen met Venetië en Genua.
Ernstige politieke spanningen en onrust bereikten de stad in de 16e en 17e eeuw. Nadat de koning van het Spaanse rijk Fernando van Aragón trouwde met Isabella van Castilië, ontstonden er grote conflicten in het hele land, ook in Barcelona. Het begon met de "Catalaanse Opstand" van 1640 tot 1651 en later de Spaanse Successieoorlog van 1706 tot 1714, waarmee een einde kwam aan de onafhankelijkheid van heel Catalonië, en een grijze periode voor de stad begon. Pas in de 19e eeuw werd Barcelona weer een belangrijk politiek, economisch en cultureel centrum; deze periode staat ook wel bekend als de "wedergeboorte" van de stad. In 1897 werd een groot deel van de stadsmuren verwijderd, zodat Barcelona met de omliggende dorpen werd verbonden en op die manier verder kon groeien. Deze uitbreiding begon met de bouw van de wijk Eixample, ontworpen door "Ildefons Cerdà". Aan het begin van de 20e eeuw begonnen de economie en de industrie te groeien en kwamen nieuwe moderne ideologieën de stad binnen.
In juli 1936 kwam een abrupt einde aan de groeiperiode van Barcelona, door het uitbreken van de Spaanse Burgeroorlog. De stad werd verscheidene keren gebombardeerd en werd uiteindelijk in januari 1939 veroverd door de fascistische dictator Francisco Franco. De dictator hield de macht 36 jaar in handen. Meteen kwam een einde aan de autonomie voor Barcelona en Catalonië. Franco 'gebruikte' Barcelona, met name gedurende de eerste 15 jaar van zijn regime, als een industriële fabriek, waarvoor een buitenproportionele groei van de stad werd afgedwongen. Door deze groei kwamen duizenden Spanjaarden uit het zuiden naar Barcelona voor werk. Een groot deel van hen leefde in barakken zonder gas, licht of water. Dit fenomeen heette in het Spaans "barraquismo"[1].
Iedere uiting van de Catalaanse taal en cultuur werd strikt verboden en gewelddadig bestraft. Volgens dictator Franco was Catalaans, evenals andere talen en taaluitingen (Engelstalige muziek, films etc.) namelijk schadelijk voor de moraal van het Spaanse volk.
Pas in de jaren '60 braken, economisch gezien, betere tijden aan, vooral door de massale komst van Noord-Europese toeristen[2]. Deze concentreerden zich echter niet in Barcelona, maar rondom verschillende, toenmalige, vissersdorpen aan de kust. Het bracht wel meer werkgelegenheid in de omgeving met zich mee, waardoor ook de bevolking van Barcelona tot op zekere hoogte van deze groei profiteerde.
In 1975 overleed Franco en kwam een einde aan 36 jaar onderdrukking en isolatie. Spanje kreeg opnieuw een koning, Juan Carlos I, en Barcelona kreeg de kans om zich vrij te kunnen ontwikkelen. De Catalaanse taal en cultuur konden weer vrij worden gebruikt. De promotie van het Catalaans is nog steeds actueel, maar heeft een sterk politieke signatuur.
De jaren '80 brachten geleidelijk meer stabiliteit en toen in 1986 bekend werd dat Barcelona de Olympische Zomerspelen 1992 zou mogen organiseren, begon een enorme transformatie van de stad[3].
Barcelona werd in 1987 opgeschrikt door een bomaanslag van de Baskische afscheidingsbeweging ETA op de supermarkt Hipercor aan de Avinguda Meridiana, waarbij 21 mensen om het leven kwamen.
In de daaropvolgende jaren werden, in het kader van de Olympische Spelen, het metronetwerk gemoderniseerd, de huidige rondwegen aangelegd, het vliegveld uitgebreid en een groot deel van het centrum 'schoongemaakt'. De criminaliteit werd succesvol bestreden, en vele historische gebouwen (waaronder een aantal van Antoni Gaudí) werden compleet gerestaureerd.
Barcelona heeft sinds 1 januari 2006 vier punten op de lijst van wereldsteden [4].
Barcelona ligt aan de Middellandse Zee, in het noordoosten van het Iberisch Schiereiland. De stad ligt op een plateau dat wordt omgrensd door de bergketen Serra de Collserola [5], de rivieren Llobregat in het zuiden en Besòs in het noorden en de Middellandse Zee. De stad ligt 160 kilometer ten zuiden van de Pyreneeën. De Serra de Collserola vormt een soort omheining rondom de stad, het hoogste punt in die keten is de heuvel Tibidabo, 512 meter hoog met op de top de "Collserola toren", een telecommunicatiemast. De stad zelf is gebouwd op vele heuvels: de Carmel (267 meter), Monterols (121 meter), Putxet (181 meter), Rovira (261) meter en Peira (133 meter). De heuvel Montjuïc (173 meter hoog) ligt in het zuidoosten van de stad, aan de zee, en kijkt als het ware over de stad uit. Historisch werd deze heuvel gebruikt als een fort [6], maar inmiddels vindt men er musea, restaurants en het stadion en zwembad van de Olympische Zomerspelen van 1992. Ook bevindt zich op de Montjuïc een grote begraafplaats.
Barcelona heeft een mediterraan klimaat. Dit betekent lange zomers en milde winters, met weinig extremen. Meestal beginnen in maart al de eerste dagen met temperaturen boven de 20 graden, terwijl die temperaturen kunnen voortduren tot het einde van november. De heetste maanden zijn juli en augustus, wanneer het regelmatig warmer is dan 30 graden, en vooral de nachten mediterraan warm zijn (minimumtemperaturen boven de 20 graden Celsius). Mede hierom ontvluchten veel inwoners de stadshitte in die maanden.
De winters zijn doorgaans mild, met zachte temperaturen, weinig regen en tamelijk veel zon. Ook de neerslag is typisch mediterraan: deze bestaat vaak uit geconcentreerde hoosbuien[7], die in slechts een beperkt aantal dagen per jaar voor de totale jaarlijkse neerslag zorgen.
In de stad Barcelona wonen ruim 1,6 miljoen mensen en de metropool Barcelona heeft een inwonertal van 4.856.579 (cijfers 2007) [8]. De bevolkingsdichtheid in de stad is 15.739 personen per vierkante kilometer. In 2005 bestond ongeveer 14% van de stadsbevolking uit immigranten, wat neerkomt op zo’n 224.000 inwoners. De meesten daarvan komen uit Marokko en Latijns-Amerika, met name uit Ecuador, Peru, Colombia, Argentinië, de Dominicaanse Republiek en Bolivia, [9]. Andere opvallend grote groepen buitenlanders komen uit Roemenië, Italië en Frankrijk. Ook hebben zich in de afgelopen jaar meer immigranten uit Noord-Europese landen zoals Duitsland en Engeland in de stad gevestigd.
De eerste officiële taal van Catalonië, en daarmee van Barcelona, is het Catalaans. De tweede taal is Spaans. Catalaans is een Romaanse taal, en lijkt, geschreven, zowel op Spaans als Frans en Italiaans. De uitspraak is echter meer staccato, en klinkt veel scherper dan het Spaans.
Volgens statistisch onderzoek van de stad Barcelona gebruikt minder dan 50% van de bevolking van Barcelona het Catalaans als eerste taal. Naar verluidt kan evenwel 75% van de bevolking van Barcelona Catalaans spreken, terwijl 95% het (redelijk) zou kunnen verstaan, maar slechts 47% zegt de taal ook te kunnen schrijven. Catalaans wordt door zo'n 7 miljoen mensen gesproken in Catalonië, Het Valenciaanse Land, de Balearen (Mallorca, Menorca en Ibiza), Andorra, en in de omgeving van Perpignan in Frankrijk.
Vrijwel alle Catalanen zijn tweetalig, en spreken zowel Catalaans als Spaans als moedertaal[10]. Een uitzondering is de bevolking in sommige bergdorpen van de Pyreneeën (waar men niet altijd Spaans spreekt) en andersom, de bevolking afkomstig uit andere delen van Spanje die nooit Catalaans heeft geleerd, onder andere door het toenmalige verbod in tijden van het Franco-regime.
Het onderwijs is tegenwoordig compleet in het Catalaans (basisschool en middelbare school) en het Spaans wordt als eerste vreemde taal onderwezen[11]. In de praktijk betekent dit dat in het basisonderwijs niet meer dan twee uur per week Spaanse les wordt gegeven. Afhankelijk van de onderwijsinstelling worden, in toenemende mate, ook universiteitsopleidingen, geheel of gedeeltelijk, in het Catalaans gegeven.
Barcelona is al vele decennia een belangrijke handelsstad. De industrie beslaat een groot aantal sectoren, waarvan de textiel-, chemie-, auto-, elektronica- en farmaceutische industrie de belangrijkste zijn[12]. Buiten de industriesector is er een grote dienstensector, waarin logistiek, media en informatica de belangrijkste branches zijn.
De laatste 20 jaar zijn veel fabrieken verplaatst naar industrieterreinen rondom voorsteden als Terrassa, Sabadell en Mataró[13]. Hierdoor heeft men veel van oorsprong industriële stadsdelen kunnen transformeren in woonwijken, zoals Diagonal Mar[14]. Barcelona is niet het grootste financiële centrum van Spanje, die eer gaat naar de Spaanse hoofdstad Madrid. Toch heeft een groot aantal internationale bedrijven zich in, of nabij, de stad gevestigd, waaronder Hewlett Packard, Bayer, Air Products, Sony, Nestlé, IBM, Danone en Citibank[15]. Barcelona is ook de thuisbasis van grote Catalaanse bedrijven zoals de bank La Caixa en lolly-fabrikant Chupa Chups.
Barcelona was een van de eerste geïndustrialiseerde steden van Europa. Aan het einde van de 18e eeuw bestond de toen nog kleinschalige industrie met name uit textielfabrieken. In de loop van de 19e eeuw werd de textielproductie allengs grootschaliger. De textielmarkt is ook vandaag nog een belangrijk onderdeel van de economie; Barcelona staat dan ook bekend als een belangrijke modestad. Bekende Catalaanse merken zijn Armand Basi, Mango, Camper, Adolfo Dominguez en Custo[16].
Het toerisme is een andere belangrijke bron van inkomsten, die met name sinds 1992 enorm is toegenomen. Tegenwoordig wordt de stad door zo´n 7 miljoen toeristen per jaar bezocht (cijfers 2006/2007), oftewel gemiddeld zo´n 138.500 bezoekers per week.
Barcelona beschikt over de grootste en belangrijkste haven van het Middellandse Zeegebied en trekt hiermee ook een groot aantal cruiseschepen aan. Buiten dat worden er jaarlijks een groot aantal nationale en internationale evenementen en congressen in de stad georganiseerd. Een voorbeeld was het 3GSM World Congress.[17] Het vliegveld van Barcelona, in El Prat de Llobregat, is het op één na grootste vliegveld van Spanje. Momenteel wordt dit uitgebreid met een geheel nieuwe terminal, die in 2009 gereed moet komen[18].
Er wordt ook gewerkt aan de aanleg van de "Alta Velocidad España (AVE)", de hogesnelheidslijn die Barcelona met Madrid, en uiteindelijk ook met Parijs zal verbinden[19]. Op 20 februari 2008 is van deze verbinding het traject Barcelona-Madrid in gebruik genomen. De reistijd op dit traject is in de beginperiode bepaald op 2 uur 38 minuten, maar zal na verloop van een testperiode, korter worden.
![]() |
Barcelona is administratief onderverdeeld in tien stadsdistricten. De territoriale verdeling van de districten komt overeen met de geschiedenis van de stad, want de meeste districten waren ooit onafhankelijke dorpen die in de 19e eeuw door Barcelona zijn opgeslokt. Hierdoor hebben een aantal van de districten een sterk eigen karakter. In Gràcia en Sarrià bijvoorbeeld, zijn de oorspronkelijke dorpscentra nog duidelijk te herkennen, ook al zijn die inmiddels compleet verstedelijkt.
De bevolkingsaantallen van de 10 districten van Barcelona zijn:
District | Inwonertal |
---|---|
Ciutat Vella | 111.518 |
Eixample | 262.469 |
Sants-Montjuïc | 178.482 |
Les Corts | 81.628 |
Sarrià-Sant Gervasi | 141.091 |
Gràcia | 120.177 |
Horta-Guinardó | 168.541 |
Nou Barris | 164.982 |
Sant Andreu | 143.148 |
Sant Martí | 222.074 |
Totaal Barcelona Stad | 1.595.110 |
Barcelona is de kern van de metropool Barcelona (Spaans: área metropolitana) dat een inwonertal van ruim 5,2 miljoen heeft. Dit inwonertal slaat op de stadskern met de buitenwijken en de aan de stad vastgegroeide voorsteden, die vooral functioneren als industriële of residentiële aanvulling op de stad zelf. Grofweg kan de metropool, aan de hand van de comarcas, worden verdeeld in vier zeer dichtbevolkte gebieden:
In de volgende tabel staan de inwonertallen van de grootste plaatsen rond Barcelona. De cijfers zijn van 1 januari 2006.
Plaats | Inwonertal |
---|---|
Barcelona | 1.612.485 |
L'Hospitalet de Llobregat | 261.310 |
Badalona | 219.163 |
Terrassa | 203.210 |
Sabadell | 200.905 |
Mataró | 120.852 |
Santa Coloma de Gramenet | 118.129 |
Cornellà de Llobregat | 85.338 |
Sant Boi de Llobregat | 81.181 |
Manresa | 72.302 |
Rubí | 71.402 |
Sant Cugat del Vallès | 70.514 |
El Prat de Llobregat | 63.216 |
Viladecans | 62.384 |
Granollers | 60.126 |
Castelldefels | 58.147 |
Cerdanyola del Vallès | 57.114 |
Mollet del Vallès | 53.422 |
metropool Barcelona | 5.239.927 |
Gevel van Casa Milà
|
![]()
Museum voor moderne kunst MACBA
|
Barcelona is in architectonisch opzicht onder meer bekend vanwege de Gothische wijk en modernistische woonhuizen van het Eixample. In de stad bevinden zich negen bouwwerken die op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO staan[23]:
Andere bezienswaardigheden:
Barcelona kent naast de nationale Spaanse feestdagen, ook een groot aantal officiële lokale feestdagen[26][27]. De data van de officiële feestdagen wisselen per jaar, omdat als een bepaalde feestdag in het weekend valt, er doorgaans een andere feestdag als, te vieren, regionale feestdag wordt gekozen. Een en ander is het gevolg van de vergaande autonomie van de Spaanse Comunidades, waarbij bepaalde feestdagen landelijk worden bepaald en andere regionaal of zelfs lokaal.
De officiële feestdagen die op een vaste datum gevierd worden zijn:
Tijdens de week voor Pasen, in Spanje de belangrijke Semana Santa, die van Palmzondag t/m het Paasfeest duurt, zijn vele scholen en andere instellingen gesloten.
Een andere, zeer belangrijke, feestdag is "La Diada de Sant Jordi" op 23 april. Op deze dag is een groot deel van het centrum van Barcelona, met name de La Rambla en de Passeig de Gracia, één grote, drukbezochte, boekenmarkt. Het is dan gebruikelijk dat vrouwen aan mannen een boek cadeau doen en dat mannen aan vrouwen een roos geven[28]. In 2009 waren er ruim 400 boekenstalletjes en was de omzet aan boeken goed voor 8 % van de totale jaarlijkse boekenomzet in Catalonië. Het aantal verkochte rozen bedroeg zo'n vijf miljoen, waarvan 60 % rode rozen.
Catalonië kent, net als de rest van Spanje, vier maaltijdmomenten per dag. Het ontbijt bestaat meestal uit sterke koffie (cortado) met iets zoets zoals Churros of Cañas. Het middageten is, zoals in de meeste Mediterrane steden, rond 14:00. Een groot deel van de restaurantbezoekers eet dan het "Menú del Mediodía", oftewel het lunchmenu, dat bestaat uit een voorgerecht, hoofdgerecht en nagerecht. La cena (het avondeten) begint in Barcelona niet voor 21:00. In het weekend is 23:00 een normale etenstijd.
Barcelona beschikt over veel restaurants, variërend van de traditionele mediterrane keuken tot sushi, en van Catalaanse haute cuisine tot de exotische keukens van Thailand en Brazilië. Vooral in de districten Eixample, Gràcia, Sant Gervasi en El Born vindt men een groot aantal betere restaurants. De goede tapasbars bevinden zich niet alleen in Eixample en Sant Gervasi, maar ook in het centrum, rondom de "Rambla de Catalunya" en de "Passeig de Gracia". Verder is Catalonië een van de belangrijkste wijnstreken van Europa. De bekendste Catalaanse wijnstreken zijn Penedés, Priorat en Alella. Een andere Catalaanse specialiteit is Cava, een champagne-achtige bubbeltjeswijn, maar dan uit Catalonië. Freixenet en Codorniu zijn de bekendste producenten van Cava.
De Catalaanse keuken is verfijnd en naturel en heeft weinig te maken met de Zuid-Spaanse traditionele keuken (Madrid en Andalusië) of die van de noordkust (Baskenland, Galicië). De Catalaanse keuken is puur Mediterraan, met invloeden van de Italiaanse en de Franse keuken. De hoofdbestanddelen vormen lokale producten zoals olijfolie, vis, peulvruchten, knoflook, rijst, schaaldieren en een groot aantal Mediterrane streekgroenten zoals courgette, aubergine, paprika, tomaat en uien. Opvallend is dat ook pasta tot de Catalaanse keuken behoort, met name ‘macarrones’, cannelloni en lasagne worden veel gegeten, in tegenstelling tot in de rest van Spanje.
Typisch Catalaans: